Inleiding
U krijgt informatie over het cultuurlandschap, het planten, snoeien en beheren van de (hoogstam-) boomgaarden, de fruitoogst van de geschikte fruitrassen en recentere ontwikkelingen.
Historische context en cultuurlandschap
De aanplant van fruitbomen rond bewoningskernen is al eeuwenoud. Oorspronkelijk hebben onze voorouders (jagers en verzamelaars) fruit en bessen in de natuur verzameld. Deze wilde lokale vruchtbomen zullen geleidelijk ‘gedomesticeerd’ zijn. Dat wil zeggen: omgeplant en verzorgd / onderhouden om zekerder te zijn van opbrengst en oogst. In de Romeinse tijd zullen ook fruitsoorten uit zuidelijker streken zijn geïmporteerd en rondom de ‘villa rustica’s’ zijn aangeplant.
Sterke uitbreiding hoogstamfruitgaarden
De eerste sterke uitbreiding van de hoogstamfruitgaarden kwam door de landbouwcrises eind 19de eeuw. De graanprijzen kelderden toen door de import van goedkoop Amerikaans graan. De combinatie van hoogstamfruitbomen met vee leek een beter verdienmodel te zijn. Deze uitbreiding vond voornamelijk plaats rondom de bestaande boerenbedrijven. Een tweede grote uitbreiding van het areaal hoogstamfruit was in de jaren 1920/1940, ook naar weilanden verder af van de bebouwing.
Beheer en onderhoud
Door de uitbreiding van het areaal en de betere marktomstandigheden nam de professionaliteit van de fruitteelt toe.
De hoogstambomen, met een stamhoogte van rond de 2 meter en vanaf die hoogte de start van de kruin, werden niet zomaar gekweekt. Het feit dat de bomen hoog waren en het fruit op grotere hoogte groeide, lijkt in eerste instantie niet logisch, maar liet wel toe dat onder de fruitbomen vee kon grazen: dubbel grondgebruik dus!
Sterke reductie areaal hoogstam én belangrijke organisatie behoud hoogstamgaarden
Ruilverkavelingen, herinrichtingen van het platteland en ‘rooipremies’ voor hoogstamfruitbomen hebben het areaal hoogstamboomgaarden vanaf 1960 tot 1980 sterk gereduceerd.
Na die tijd is er onder impuls van milieu- en natuurorganisaties, terugkerend inzicht in landschappelijke kwaliteiten en het toerisme een wending in positieve richting gestart, zij het langzaam en moeizaam. Vanaf de jaren negentig is het areaal hoogstamgaarden weer toegenomen.
Hoogstamfruit en stroop
En nu naar onze hoofdzaak: het verwerken van het overschot aan fruit tot stroop. Zie ook elders in deze website in Hoofstuk III en VII
Momenteel wordt hoogstamfruit vooral gebruikt door ambachtelijke stroopmakers en voor de bereiding van fruitsappen. Voor het overige gaat veel hoogstamfruit verloren. De smaak ervan is meer uitgesproken en verliest op smaakgebied vaak de concurrentie van moderne, consument gedreven fruitsoorten. Hiernaast is de oogst ervan moeizaam en duur.
Alle inhoud is eigendom van Slowfood Presidium Limburgse Stroop
Website ontwikkeld door Beter Bij Ons B.V.